In het Bravis ziekenhuis is in de praktijk gebleken dat digitale zorg essentiële voordelen voor patiënten en daarmee ook voor dokters met zich meebrengen. Niet alleen wordt de kwaliteit van zorg minstens gehandhaafd met inzet van digitale zorg, vanuit het belevingsperspectief van de patiënt wordt het zelfs verbeterd. In de eigen thuissituatie contact hebben met de dokter via videobellen geeft een andere beleving. Nu we in de tweede golf zitten kan digitale zorg barrières voor patiënten om de juiste zorg te krijgen, wegnemen. Daarnaast is het prettig dat familieleden er met videobellen makkelijker bij kunnen zijn door in te bellen in het videoconsult. Ook wanneer ze bijvoorbeeld niet als begeleider mee kunnen naar het ziekenhuis toch bij het consult via videoverbinding aanwezig kunnen zijn.
Omschalen gaat om twee niveaus: poliklinisch en klinisch. We richten ons in dit stuk op het poliklinische gedeelte en het garanderen van de juiste instroom van patiënten.
Wie nu in een ziekenhuis rondloopt, voelt direct dat de tweede Coronagolf zich in volle hevigheid aan het opbouwen is. Corona-afdelingen en IC’s draaien op volle toeren en patiënten worden dagelijks overgeplaatst naar andere ziekenhuizen. De eerste keer dat Corona ons overkwam, lag de focus op afschalen van reguliere zorg om Coronazorg mogelijk te maken. Dit is in een razend tempo gedaan. In de afgelopen maanden hebben we helaas gezien welke negatieve gevolgen dit voor de patiënt, arts en het hele zorgstelsel hebben gehad. Patiënten kregen hun diagnose te laat en de zorgvraag werd in veel gevallen zwaarder (zie ook dit SKIPR artikel).
Niet het afschalen van zorg, maar het omschalen van zorg.
Ondertussen blijft er een groot volume aan uitgestelde zorg liggen. Met de winter in het vooruitzicht, wijst veel erop dat we ons moeten voorbereiden op een lange periode van onverwacht acute zorg: naast Corona, beginnen de eerste grieppatiënten zich ook te melden. Kijkend naar de effecten van de eerste golf, is het afschalen van zorg een onwenselijke optie. Aan ziekenhuizen én huisartsen ligt de opgave om de reguliere zorg zoveel mogelijk in de lucht te houden. Dat kan niet door zorg te leveren zoals we het altijd gewend waren. Immers: er is minder personele capaciteit beschikbaar, er is minder ruimte voor patiënten vanwege de 1,5 meter in het ziekenhuis en de bedcapaciteit is beperkt.
De opgave is daarom niet het afschalen van zorg, maar het omschalen van zorg. Dit roept direct de vraag op: maar hoe dan?
Stap 1: Werk ziekenhuisbreed aan de kanalen voor een andere manier van zorgverlenen
Er zijn twee soorten randvoorwaarden: technische en veranderkundige. De technische randvoorwaarden gaan vooral over de beschikbaarheid van technologie. Alleen als op een soepele manier, liefst vanuit het EPD, verbinding kan worden gemaakt met de patiënt, is zorg op afstand mogelijk. Dat betekent heel praktisch dat er devices en een goede internetverbinding beschikbaar moeten zijn om de verbinding tot stand te brengen. Technische ondersteuning voor zowel patiënten als zorgverleners is hierbij gewenst. Het lijkt logisch, maar helaas zien we voorbeelden waarbij artsen vanaf een eigen device op 4g de verbinding maken. Dit is prima voor een eerste crisis (maart dit jaar), maar de bereidheid dit te doen neemt af in een tweede golf. Een consult via beeldbellen kan voor bepaalde patiëntgroepen net zo goed werken, als een fysiek consult.
Naast techniek, is acceptatie van beeldbellen van belang. Goede communicatie hierover is daarom essentieel. Zo weten patiënt en zorgverlener wat zij kunnen verwachten.
Stap 2: Bepaal de ambitie voor omschaling
In maart was de eerste reactie van veel ziekenhuizen om alle reguliere poliklinische zorg stil te leggen of hoogstens om te schakelen naar telefonisch consulten. Inmiddels weten we dat dit niet nodig is: in de wachtkamers kan op een veilige manier de 1,5 meter afstand gewaarborgd worden. Ook in de spreekkamer kan met voldoende beschermingsmiddelen een patiënt op veilige wijze gesproken en onderzocht worden. Het is daarom raadzaam om als ziekenhuis te bepalen wat de mogelijkheden zijn voor fysieke consulten: hoeveel patiënten mogen er tegelijk aanwezig zijn in het ziekenhuis? En hoe vertaalt dit zich in een percentage van zorg die op een alternatieve manier geboden moet worden?
Hetzelfde geldt voor de klinische zorg: hoeveel bedden kunnen er electief ingezet worden? En hoe vertaalt zich dit in het aantal reguliere patiënten wat geopereerd en opgenomen kan worden? De prioriteringslijsten van de NZa kunnen vervolgens als richtlijn gebruikt worden voor wat er door moet gaan, wat er door mag gaan in geval van ruimte en wat er uitgesteld zou kunnen worden.
Als de ambitie voor het ziekenhuis inzichtelijk is, kan bekeken worden welke vakgroep daar op welke manier aan bijdraagt. Het ene vak leent zich immers beter voor zorg op afstand en uitgestelde zorg dan het andere.
Stap 3: Schaal de zorgpaden op vakgroepniveau per diagnose om vanuit een digitale first mindset
Door vanuit een digital first mindset naar de zorgpaden te kijken kunnen we ruimte maken voor de patiënten die echt fysiek naar het ziekenhuis moeten komen en ervoor zorgen dat het ziekenhuis veilig blijft. Per specialisme zijn er verschillen in de mate waarin digitale zorg van toepassing is en doorgevoerd kan worden, maar ook in de mate waarop uitstellen van zorg nadelige gevolgen voor patiënten kan hebben. Door voor de grootste diagnosegroepen te bekijken wat op afstand kan en wat fysiek moet, ontstaat er een gebalanceerd geheel. Zo zien we bijvoorbeeld vakgroepen die ervoor kiezen elke nieuwe patiënt te bellen en via telefonische triage bepalen wie er medicamenteus geholpen kan worden met telefonische monitoring, wie er in huis moet komen voor lichamelijk onderzoek en voor wie aanvullende diagnostiek in het ziekenhuis noodzakelijk is. Ook zien we terug dat de opvolging van patiënten grotendeels telefonisch kan, zolang juist het eerste consult fysiek is geweest. De laatste categorie zijn chronische patiënten, van wie de periodieke controle overgeslagen kan worden. De afspraak is dat een patiënt zich meldt in geval van verslechtering. Hierdoor wordt de zorgconsumptie per patiënt lager. Vaak is het een langer gekoesterd idee om dit te doen, maar is het door tijdgebrek er nooit van gekomen dit door te voeren. Hier blijkt COVID-19 dan ineens de katalysator van verandering.
Gooi het raster om waar nodig en wacht geen dag te lang met het omschalen van de zorg.
START!
De laatste stap is vanzelfsprekend: start! Gooi het raster om waar nodig en wacht geen dag te lang met het omschalen van de zorg. Voor patiënten tenslotte is het belangrijk om te weten dat de zorg doorgaat, op een veilige en verantwoorde manier. Communicatie hierover kan via media, via het ziekenhuis en via huisartsen. Hiermee wordt niet alleen de doorstroom van patiënten in het ziekenhuis geborgd, maar ook de minstens zo belangrijke instroom van patiënten met klachten.
Meer lezen?
In de blogreeks ‘Post-Corona start nu’, gaven eerder al Lidewey, Aart-Willem en Koen hun visie over hoe om te gaan met de Corona uitdagingen. Wil je graag verder lezen over dit thema of in contact komen om door te praten? We horen het graag.
Voorbereiden voor na de Coronapiek, wat kunnen ziekenhuizen nu al doen?
Zorg opstarten na Corona: Nu vooruit kijken om maximaal effectief te zijn
Zakelijke randvoorwaarden om samen op te trekken in het verwerken van de corona impact
Coronacrisis als duurzame versneller van digitalisering in de zorg
