Mijn visie is dat betere kaders daarbij kunnen helpen. Kaders vanuit de leiding van zorgaanbieders; welke soorten netwerken willen we – gezien onze strategische positie- bouwen en welke eisen en randvoorwaarden stellen we daaraan? Maar ook kaders vanuit beleidsmakers en verzekeraars; naar wat voor soort netwerken zijn we op zoek, welke doelen willen we bereiken en welke vorm past daar het beste bij?
De discussie is echter lastig te voeren als we alle netwerken over een kam scheren. Verschillende soorten netwerken vereisen een ander aanpak en wellicht ook een andere kaderstelling vanuit andere partijen.
Zoals figuur 1 aangeeft vallen de netwerken in elkaar, dat wil zeggen dat ook voor bovenregionale medische zorg (oncologie) ook samenwerking op wijkniveau nodig kan zijn.
Bovenregionaal medisch netwerk
Kaderstelling: landelijk masterplan
Het netwerk waarin complexe en dure curatieve zorg wordt verdeeld en geconsolideerd om kennis en expertise te bundelen. Hierbij gaat het om netwerken van oncologische zorg, acute zorg (trauma/SEH), zorg m.b.t. weesziekten etc. Dit is het werkgebied van de Universitaire centra, de STZ huizen en expertisecentra.
Voor dit type netwerk is kaderstelling vanuit beleidsmakers gewenst; wat wordt het ‘masterplan’ m.b.t. een heel aantal complexe en dure zorgtypen? Natuurlijk kunnen we dit nog jaren proberen uit te onderhandelen tussen de partijen en ons suf lateraliseren totdat er een hoogwaardige oplossing ontstaat, maar dat zou wellicht een stuk sneller gaan als we een stip aan de horizon zetten, stevige keuzes maken en daarnaartoe gaan bewegen.
Daarnaast ligt er een taak voor medische beroepsverenigingen en de zorgverzekeraars m.b.t. het stellen en afdwingen van volumenormen. Kaderstelling vanuit de zorgleverancier betreft het maken en accepteren van keuzes; waar zijn we van en waar van niet? Geen netwerken meer voor indicaties die niet de ‘onze’ zijn…
Indicatie specifiek netwerk
Kaderstelling: financiering, opschalen en gebruik maken van wat er ligt
Dit zijn nationale of regionale netwerken van zorgverleners rondom een chronische indicatie* om patiënten optimaal te kunnen behandelen en monitoren. Hier zien we structuren ontstaan van nieuwe regievoerende organisaties die de totale zorg coördineren en waar patiënten gemonitord worden (vaak met inzet van eHealth toepassingen). Kennis en expertise worden gebundeld en schaal staat de juiste inrichting en investeringen toe. Voorbeelden zijn Diabeter, Punt voor Parkinson, claudicationet voor PAV etc. Deze netwerken bewegen zich vaak door de schotten van ons stelsel heen. (ZVW/WLZ/WMO/..)
Kaderstelling vanuit beleidsmakers/zorgverzekeraars zou zich moeten richten op de financiering van dit soort netwerken. Het opschalen van dit soort netwerken blijft vaak hangen in bureaucratie en financieringsvraagstukken. Ontschotten is het devies.
Kaderstelling vanuit zorgverlener zou dienen te gaan over keuzes maken; als er een dergelijk netwerk actief is, ga dan niet voor dezelfde populatie iets anders optuigen. Sluit je aan en bouw zo’n netwerk verder uit. En ja, dat betekent wellicht een verplaatsing van zorg en daarmee wellicht ook een verplaatsing van budget of personeel…
*Dat is nu het meestal het geval. Dit soort netwerken hebben echter de potentie om uit te breiden richting een bredere portfolio aan (gerelateerde) chronische indicaties
Regionaal zorgnetwerk
Kaderstelling: afbakening, eenduidige data, ontschotting en focus
Samenwerkingen van ziekenhuizen, zorginstellingen, 1e lijn, andere zorgverleners en gemeentes in een regio om patiënt optimale zorg en service te bieden wanneer er iets aan de hand is. Meestal zijn dit soort netwerken gericht op een bepaalde populatie (kwetsbare ouderen, jeugdzorg, GGZ, ..) maar uiteindelijk kunnen ze ook breder worden ingezet. Ook deze netwerken bewegen zich door de schotten van het systeem heen.
Kaderstelling vanuit beleidsmakers/zorgverzekeraars: Het vaststellen van de regio’s en de specifieke zorgvraag (op basis van goede data) zou hier een goed startpunt kunnen zijn. Wat zijn de grenzen van een regio, wat zijn de kenmerken van de populatie in de regio en wat voor zorgaanbod zou daar dus bij passen? Nu definieert iedereen zelf zijn ‘regio’ en zien we allerlei geografische structuren door elkaar lopen. Dat werkt niet efficiënt. Andere kaders betreffen het tegengaan van versnippering, ontschotten van financiering en lange termijn contractering om zorgverplaatsing mogelijk te maken.
Kaderstelling vanuit zorgverlener; selectief zijn. Kiezen voor de regio en jouw specifieke rol daarbinnen. Geen andere dwarsverbanden over regiogrenzen heen die niet een heel specifiek doel dienen. Commitment aan de regio en je partners tonen, gaan voor kwaliteit en niet voor vergroting van het marktaandeel.
Wijknetwerk
Kaderstelling: voorkomen versnippering en keuzes maken
Samenwerking van huisartsen, wijkverpleging, thuiszorg, mantelzorg om patiënten/cliënten goed te monitoren, adviseren, te verzorgen en te verwijzen wanneer nodig. Dit is het meest ‘lokale’ netwerk waarin preventie een hoofdrol speelt; de juiste aandacht en zorg zodat mensen prettig zelfstandig kunnen leven en niet ziek worden of verslechteren. Regievoering en casemanagement zijn hier cruciaal.
Kaderstelling vanuit beleidsmakers/zorgverzekeraars; sterk gelijkend op die van een regionaal netwerk. Versnippering is hier echt een issue en dient beheerst te worden. Regievoering is een functie die een plek moet krijgen in dit soort structuren; daar zou best sterk op gestuurd kunnen worden.
Kaderstelling vanuit zorgverlener: keuzes maken; je kunt niet met iedereen vriendjes zijn en overleggen. Tegelijkertijd moeten we wel open structuren houden en ruimte bieden aan nieuwe toetreders die waarde toevoegen.
Even on-Hollands doorpakken
Netwerken bouwen in de zorg gaat ons enorm helpen om de uitdaging naar de toekomst aan te gaan. Op dit moment lijken we echter om te komen in netwerken. Kaders zijn nodig om de boel beheersbaar te maken en om straks niet uit frustratie het kind met het badwater weg te gooien. Daarbij is een gedifferentieerde aanpak echter een voorwaarde; niet ieder netwerk is hetzelfde.
Om structureel en efficiënt stappen te maken zullen we even op een on-Hollandse manier ferme besluiten moeten nemen en de kaders dienen te scheppen waarbinnen iedereen kan gaan bewegen. Op basis daarvan kunnen we dan weer op een Hollandse manier uitstekend functionerende, patiëntgerichte netwerken gaan inrichten.
Ik nodig iedereen uit op onze definities en aanpak te reageren en de discussie aan te gaan. We hebben de waarheid niet in pacht, maar we willen wel vooruit. Meedenken is altijd welkom.
