Tijdens de Vintura VBHC Ronde Tafel van september 2018 kwamen zorgverleners, zorgverzekeraars, farmaceutische bedrijven en project- en organisatiemanagers bij elkaar om – aan de hand van een VBHC casus uit de praktijk – na te denken over deze vraag. In deze blog delen we de belangrijkste inzichten.
Succesvolle innovaties ten behoeve van VBHC ontstaan meestal van onderaf, bij de zorgprofessional. Ziekenhuizen zitten vol zorgprofessionals die veelal goede ideeën hebben over hoe de zorg beter kan. Hoe via innovatie meer waarde voor de patiënt kan worden gerealiseerd per geïnvesteerde euro. In de ideale situatie doorloopt deze innovatie drie fasen: van initiatie via realisatie naar verankering (zie figuur 1).
In de praktijk komen veel initiatieven echter niet voorbij de initiatiefase: het blijft bij een goed idee en een brainstorm zonder realisatie. Gelukkig worden ook pilotprojecten gestart. In de praktijk blijkt het vervolgens echter lastig om op de schalen en de verbetering breed te verankeren. Om duurzaam succesvol te zijn, moet je drie belangrijke uitdagingen overwinnen.
Fase 1: initiatie
Uitdaging: ik heb zelf weinig tijd: wie moet ik betrekken?
In de volle agenda’s van zorgprofessionals is het ingewikkeld om tijd vrij te maken voor een VBHC-project. Zoals bij de meeste projecten lopen de investeringen voor de baten. Daarnaast is het managen van een project niet de kerntaak van een zorgprofessional. Een projectmanager of projectorganisatie kan uitkomst bieden. Schakel in een zo vroeg mogelijk stadium iemand in die het project verder kan brengen op basis van jouw inhoudelijke betrokkenheid.
Bij het doorvoeren van veranderingen in de zorg spelen veel partijen een rol. Naast het vinden van een projectmanager en draagvlak onder collega’s zijn andere functies cruciaal voor het uiteindelijke succes. Tijdens de Ronde Tafel bleek dat het te laat betrekken van deze partijen nadelig is voor de voortgang en het uiteindelijke resultaat. Wie relevante partijen zijn, verschilt per project, maar overweeg in elk geval:
- Patiënt(vertegenwoordiging): om oplossingen écht waardevol voor patiënten te maken.
- Ziekenhuis bestuurders en/of managers: om aanspraak te kunnen maken op ondersteuning binnen het ziekenhuis.
- Een IT-specialist en/of data-analist: voor o.a. IT-aanpassingen ten behoeve van registratie en/of analyse van data.
- Een jurist: voor expertise omtrent contracten en data-veiligheid.
- Een onderzoeker: om de toegevoegde waarde wetenschappelijk te onderbouwen.
- Afdeling zorgverkoop: om mee te denken over financieringsmogelijkheden binnen huidige of nieuwe afspraken met zorgverzekeraars.
Denk van tevoren na over ondersteuning die nodig is voor het realiseren van jouw idee. Wat vraag je concreet van de ander en waarom zou hij/zij mee willen werken? Realiseer je dat aanpassingen (op deelpunten) soms noodzakelijk zijn om de juiste support te krijgen.
Fase 2: realisatie
Uitdaging: Ik krijg weinig ondersteuning binnen mijn ziekenhuis, wat nu?
Als een zorgprofessional een concreet verbeteridee aandraagt, is er sprake geweest van voorwerk en dus van passie. Goed nieuws dus voor het ziekenhuis! Stimuleer zorgverleners om deze ideeën aan te dragen en bied duidelijkheid over de (voorwaarden voor) ondersteuningsmogelijkheden. Op de korte termijn kunnen VBHC-projecten strijdig lijken met de doelstelling om kosten te beheersen, capaciteit te managen en pluriformiteit van IT-applicaties tegen te gaan. Innovatie vereist echter gepaste ruimte voor chaos en verspilling, om op langere termijn de zorg beter en duurzaam te maken.
Soms is het wat het is: je hebt je als professional hard gemaakt voor een verbetering, maar het lukt niet om de benodigde ondersteuning te organiseren. Je hebt nu twee opties: het idee in schoonheid laten sterven, of ondersteuning zoeken van externe partijen die een gedeeld belang hebben. Dit kan bijvoorbeeld een overheidsinstantie zijn die subsidie verleent voor een initiatief, een verzekeraar of een farmaceutisch bedrijf. Dit laatste was het geval bij de casus van IBDream. In de praktijk zijn er diverse mogelijkheden!
Uiteraard is draagvlak van collega’s uiteindelijk cruciaal. Begin op tijd met informeren over de doelen. Houd ze op de hoogte van de vorderingen en presenteer de uitkomsten van de pilot.
Voor alle te betrekken stakeholders geldt: neem de tijd om elkaar, elkaars belangen en elkaars taal te leren kennen. Realiseer je dat je niet iedereen mee zult krijgen. Soms moet je om de weerstand heen werken, en kun je het in een later stadium opnieuw proberen.
Fase 3: verankering
Uitdaging: De pilot was een succes, hoe krijgen we duurzame financiering om op te schalen?
“We krijgen meer dan 100 aanvragen per week voor vergoeding van een innovatie” – aldus een verzekeraar tijdens de Vintura Ronde Tafel.
Vaak zijn initiatieven te klein om in aanmerking te komen voor individuele vergoeding van de verzekeraar. Of zijn er meerdere aanbieders op de markt waarbij de verzekeraar geen partij kan of wil kiezen. Een zorgverkoper kan dan met de verzekeraar in gesprek over meerjarencontracten of uitkomstbekostiging. Hierbinnen wordt dan ruimte gecreëerd voor het ziekenhuis om te investeren in nieuwe manieren van werken. Een overtuigend verhaal, inclusief een heldere analyse van de kosten en de baten, is vervolgens onmisbaar om binnen het ziekenhuis deze ruimte ook te krijgen. Een buitenstaander die kritische vragen stelt en een heldere business case formuleert kan hierbij uitkomst bieden.
Het komt voor dat er meerdere (gelijksoortige) VBHC-initiatieven rondom een ziektebeeld ontstaan. Dit is ook het geval bij de hieronder beschreven case voor IBD-patiënten; IBDream en MijnIBDCoach bestaan nu naast elkaar en bedienen elk een eigen groep IBD-patiënten. Dit is geen probleem, want een beetje ‘competitie’ kan helpen om het eigen initiatief nog verder te verbeteren. Wel is het belangrijk om op tijd synergiën te zoeken en krachten te bundelen. In het belang van ons allen, maar bovenal de patiënt.
Kortom, de opschaling van VBHC-initiatieven voorbij de pilotfase vraagt om de juiste (financiële) ondersteuning, tijd, draagvlak en doorzettingsvermogen. De hierna beschreven case illustreert dat het loont om door te zetten en zo een bijdrage te leveren aan betere en betaalbare zorg.
Praktijk casus – ‘IBDream: betere zorg voor IBD-patiënten’
Initiatie – 2011: IBD zorg kan beter.
Drie gepassioneerde MDL-artsen hebben de wens om relevante uitkomsten te meten voor patiënten die lijden aan Inflammatory Bowel Disease (IBD). Met als doel om de behandeling, waaronder het gebruik van dure geneesmiddelen, te optimaliseren op een manier die aansluit bij het individu. En om de zorg betaalbaar te houden. Bestaande losse registers zijn niet patiëntgericht en meten geen vergelijkbare uitkomsten.
Voor de betrokken artsen was het uitdagend om dit project naast hun reguliere werk te managen. Doordat zij een stichting oprichtten waarvan zij zelf het bestuur vormden, was het mogelijk om externe financiering aan te trekken. IBDream is in de loop der jaren gesponsord door meerdere farmaceuten* (AbbVie, Celgene, Takeda, Pfizer, Janssen, Dr Falk, MundiPharma, MSD) en een financier van gezondheidsonderzoek (ZonMw). Met deze middelen kon het IBDream-bestuur externe expertise (o.a. juridisch) inschakelen en een PhD student aannemen om onderzoek te doen hoe de meerwaarde van IBDream te kapitaliseren.
Realisatie – 2016: veelbelovende resultaten
Het IBDream-team is sinds 2013 uitgebreid tot vijf ziekenhuizen, die de handen ineen hebben geslagen. De eerste patiënten worden geïncludeerd in IBDream, een persoonlijk online dossier voor de patiënt en tevens register. Om snelheid te maken, wordt aansluiting gezocht bij het reeds bestaande DREAM register voor o.a. reumapatiënten (MijnReumaCentrum.nl).
Arts en patiënt voeren biomedische en door de patiënt gerapporteerde uitkomsten (PROMs) in. Via overzichtelijke dashboards monitoren arts en patiënt samen het ziekteverloop. De patiënt heeft beter inzicht, waardoor er nu sprake van shared decision making. Door het inzicht in uitkomsten en kosten van de gehele patiëntenpopulatie, kan de arts sturen op waarde en behandelkeuzes onderbouwen.
Maar niet alleen voor arts en patiënt zijn deze inzichten waardevol. Ook farmaceuten hebben hier baat bij, omdat de inzichten hen beter in staat stellen om innovatie therapieën in IBD te ontwikkelen en op een goede manier aan te bieden: wat werkt voor wie en waarom? Om deze redenen wordt IBDream in de loop der jaren gesponsord door meerdere farmaceuten.
Verankering – 2018: en nu opschalen!
Er zijn 2.000 patiënten uit vijf ziekenhuizen geïncludeerd. IBDream voldoet nu aan de laatste eHealth standaarden. De ambitie is om in 2020, door de samenwerking aan te gaan met nog eens vijf nieuwe ziekenhuizen, maar liefst 5.000 patiënten te bereiken. Het farmaceutisch bedrijf Janssen ondersteunt de IBDream-ziekenhuizen bij het realiseren van deze ambitie. Consultancybedrijf Vintura heeft het projectmanagement verzorgd.
Als vervolgstap is het project IBDream 2.0 van start gegaan, een uitbreiding van IBDream zowel qua bereik als inhoud van dit register. Door een innovatieve en simpele PROMs vragenlijst wordt de beleefde gezondheid meetbaar en wordt nog meer nadruk gelegd op waarde voor de individuele patiënt. Daarnaast zal de gebruikersvriendelijkheid worden verbeterd, o.a. door het realiseren van een automatische koppeling met het EPD.
Het project IBDream 2.0 wordt financieel ondersteund door het farmaceutisch bedrijf Janssen. Daarnaast delen Janssen en Vintura gezamenlijk hun expertise en tools met het IBDream team in het kader van innovatie en zorgverbetering. Zij doen dit vanuit hun beider ambitie om bij te dragen aan waardegedreven zorg, als manier om de gezondheidszorg duurzaam betaalbaar en tegelijk innovatief te houden.
Toekomst: duurzaam businessmodel
Tot nu toe zijn de investeringen in IBDream gerealiseerd door middel van sponsoring en subsidies. Nu IBDream grotendeels uitontwikkeld is, is het de vraag hoe dit online dossier duurzaam gefinancierd gaat worden. Wie betaalt voor:
- De initiële koppeling met het EPD?
- De introductie van IBDream op de afdeling?
- De fee per geïncludeerde patiënt?
- Het onderhoud en de optimalisatie van IBDream?
Een deel van de kosten worden reeds terugverdiend door het ter beschikking stellen van data aan geïnteresseerde partijen. Voor een duurzaam businessmodel zal mogelijk ook aanvullende financiering nodig zijn vanuit partijen die in belangrijke mate profiteren van IBDream: ziekenhuizen en verzekeraars.
Kortom, er moeten nog een aantal stappen genomen worden om IBDream duurzaam te verankeren. Dit vraagt niet alleen om een goede samenwerking met de vijf ziekenhuizen die zijn aangesloten en met verzekeraars, maar zeker ook datgene waar het idee ooit mee begon: passie om de zorg voor de IBD patiënt te verbeteren.
